प्रिय वाचक मित्र-मैत्रिणींनो, सर्वप्रथम नाताळ सणाच्या हार्दिक शुभेच्छा.
ख्रिस्ती धर्मीयांचा हर्षोल्लासाने भरलेला एकमेव सण म्हणजे नाताळचा सण. मी प्रत्येक वर्षी संपादकीयमध्ये या गोष्टीचा आवर्जून उल्लेख करतो आणि करत राहीन की दिवाळी सण आणि दिवाळी अंक हे जसे अतूट नाते आहे तसेच नाताळ सण व नाताळ अंक यांचे नाते व्हावे असे आमचे स्वप्न आहे आणि ते आम्ही २१ वर्षाअगोदर प्रथम छापील स्वरुपात अंक प्रकाशित करून प्रत्यक्षात आणि गेली तेरा वर्षे हा अंक ऑनलाइन प्रकाशित करून ते पुढे नेण्याचा प्रयत्न करत आहोत.
मंडळी, आज हे संपादकीय लिहित असताना विशेष आठवण येतेय ती म्हणजे फा. (डॉ.) एलायस रॉड्रिग्ज ह्यांची. मला संपादन क्षेत्रातले खाच-खळगे अगदी बारकाईने शिकविणार्‍या फादरांचे ०७ नोव्हेंबर २०२३ रोजी हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन झाले. एक दिवस अगोदर म्हणजेच ०६ नोव्हेंबर रोजी त्यांचा ७९वा वाढदिवस होता. मी त्यांना दरवर्षीप्रमाणे व्हॉटसअप शुभेच्छा देणारा मेसेज केला. त्यांचा अर्ध्या तासातच मला कॉल आला आणि त्यांनी आस्थेने “ख्रिस्तायन’ अंकाच्या तयारीविषयी विचारणा केली. या वर्षी मुंबईचे आर्चबिशप कार्डिनल ऑस्वल्ड ग्रेशस ह्यांनी त्यांच्या “पण हा आहे तरी कोण?” ह्या पुस्तकाचे मूल्यांकन केले होते ते आणि आणखी माहितीपर लेख आठवड्याभरात तुला मेल करतो असे सांगून त्यांनी फोन ठेवला. तो त्यांचा शेवटचा फोन. २४ तास उलटायच्या आत त्यांच्या निधनाची बातमी आली.
ते निर्मळ चर्चचे प्रमुख धर्मगुरु असताना आमच्या गोम्स आळी विभागासाठी नवीन चर्चचे त्यांनी जोमाने हाती घेतले होते आणि ते पूर्णत्वास जाताना म्हणजेच उदघाटनाच्या स्मरणिकेचे ते प्रमुख संपादक होते आणि मी कार्यकारी संपादक होतो. एका व्यक्तीने भला मोठा बारा पानाचा लेख दिला होता. त्याची साहित्यिक मूल्ये यथातथाच होती. तो गाळावा असे स्मरणिका समितीचे मत पडले होते, मी जेव्हा इतर लेखासह तो लेख फादरांना दाखवला आणि त्यांचे मत विचारले, त्यांनी आपण तो घेऊया असे सांगितले आणि तो लेख मागितला. पहिले पान उलटले, दुसर्‍या-तिसर्‍या
पानावर पूर्णपणे काट मारला तसेच पुढेही आणखी काही पाने वगळली आणि जेमतेम साडेतीन पानाचे मॅटर माला प्रेसला पाठवायला सांगितले. तो लेख जेव्हा प्रूफ रीडिंगसाठी आला. तेव्हा आश्चर्य म्हणजे तो कुठेही तुटक लेख आहे असे वाटत नव्हते, ते किती उत्तम संपादक ह्याचे हे उदाहरण होते. त्यांना तल्लख बुद्धीचे वरदान होते, त्यांची अनेक पुस्तके प्रकाशित झाली आहेत. एक उत्तम प्रवचनकार होते, ओघवत्या भाषेत ते भाविकांच्या मनाचा ठाव घेत असत. त्यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली.
या अंकासाठी प्रत्येक वर्षी ९३व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष फादर फ्रान्सिस दिब्रिटो ह्यांचे फक्त लेखच मिळत नाही तर मार्गदर्शनपर आशीर्वाद मिळतात. असेच कायम प्रोत्साहन मिळत असते ते म्हणजे ज्येष्ठ विज्ञान लेखक जोसेफ तुस्कानो, ज्येष्ठ कवी सायमन मार्टिन, फा. (डॉ.) रॉबर्ट डिसोझा, प्रथितयश कवी वर्जेश सोलंकी, महेश लीलापंडित, म. टा. चे माजी उपसंपादक जॉन कोलासो, कवियत्री सबिना थॉमस फोस, वसई ख्रिस्ती साहित्य मंडळाचे अध्यक्ष रेमंड मच्याडो, ज्येष्ठ पत्रकार अनिलराज रोकडे, ज्येष्ठ लेखक-संपादक प्रा. स्टीफन आय परेरा, गुरुवर्य फ्रान्सिस आल्मेडासर, ज्येष्ठ विचारवंत फा. मायकल जी, माझ्या मोठ्या बहिणीप्रमाणे मार्गदर्शन आणि प्रेम करणार्‍या डॉ. नेहा सावंत, ज्येष्ठ लेखक स्टॅन्ली गोन्सालवीस, मी ज्यांना कुपारी पू. लं. म्हणतो ते मित्रवर्य सॅबी परेरा, प्रथितयश तरुण कविद्वय व जवळचे मित्र झालेले डॉ. फेलीक्स डिसोझा व इग्नेशियस डायस, ज्येष्ठ लेखक संपादक संदीप राऊत, गेल्याच वर्षी मित्र यादीत समाविष्ट झालेले पुणे येथील ज्येष्ठ पत्रकार कामिल पारखे, पत्रकार सुहास बिऱ्हाडे, वैष्णवी राऊत ह्या सर्वांचे सतत मार्गदर्शन आणि मोलाच्या सूचना मिळत असतात, त्यांच्या व्यस्त शेड्यूलमधून ते नेहमी माझ्यासाठी वेळ काढतात, त्यामुळे मी सतत त्यांच्या ऋणात राहू इच्छितो.
ज्येष्ठ लेखिका डॉ.अनुपमा निरंजन उजगरे, ज्येष्ठ लेखक दीपक मच्याडो, अतुल काटदरे, ज्येष्ठ विचारवंत फा. वेन्सी डिमेलो, ज्येष्ठ लेखक सिडनी मोरायस, प्रथितयश वकील अॅड. अतुल आल्मेडा, ज्येष्ठ लेखक जॉन गोन्सालवीस, ज्येष्ठ लेखक अँथनी परेरा, ज्येष्ठ नाटयकर्मी विलास पागार, अॅलेक्स मचाडो, बर्नर्ड लोपीस, आयवन क्रास्टो, संगीततज्ञ मेल्वीन डाबरे, डॉ. नेन्सी वि. डिमेलो, सुनिता ब. परेरा, आशा गोन्सालवीस, अमर म्हात्रे, करियर गुरु प्रकाश आल्मेडा, बॅप्टिस्ट वाझ, मॅक्सवेल लोपीस. जवळचे
स्नेही एमेल आल्मेडा, मॅकेन्झी डाबरे, फा. असिस रॉड्रिग्ज, पौलस वाघमारे, पत्रकार रविंद्र माने, जॅक गोम्स, क्लेमेंट डिमेलो, शकुंतला नारायण पाटील, अॅड. जॉन रॉड्रिग्ज, अशोक बा. डिब्रिटो, कल्पना रॉड्रिग्ज, विजू वाझ, बॅन्सन कोरीया, जिम (फिलीप) रॉड्रीग्ज, मेल्सीना तुस्कानो परेरा, ब्रिनल कुडेल, ब्रायन मेंडिस तसेच चित्रकार पॉल डिमेलो, ऑस्टिन डाबरे, रॉयल बी. रॉड्रिग्ज, ऑल्विन कोरिया, ऑल्विन परेरा तसेच फोटोग्राफीमध्ये रुची असलेले लिओनार्ड रिबेलो आदी मान्यवर लेखक-कवी आणि चित्रकारांना मी दरवर्षी लिहायला सांगून त्रास देत असतो, पण आजपर्यंत एकाही व्यक्तीने नकार दर्शविला नाही. मानधनाची अपेक्षा न करता फक्त या उपक्रमाला साथ म्हणून माझ्या विनंतीला मान देऊन या प्रवासात मला सोबत करतात, म्हणूनच हे सर्व सुहृद मला माझे कुटुंबियच वाटतात. मी हक्काने मागतो आणि ते देतात. मी या सर्वांना मनापासून धन्यवाद देतो.
आम्ही हा अंक ‘पीडीएफ’ स्वरुपात देत आहोत, त्यामुळे आपणास अंक वाचण्यासाठी पूर्ण वेळ ऑनलाइन असण्याची गरज नाही. त्याचबरोबर या अंकाचे अँड्रॉईड अ‍ॅपही आहे. प्ले स्टोअर वरुन आपण हा अंक डाऊनलोड करून नंतर आपल्या सोयीप्रमाणे अगदी मोबाईलवरही वाचू शकता. आपण हा अंक वाचल्यानंतर इतरांनाही कळवा.. आणि आपल्या सूचना आणि अभिप्रायांची देखील आम्ही वाट पाहत आहोत.
नाताळ सणाच्या व नव वर्षाच्या हार्दिक शुभेच्छा!!!
Merry Christmas & Happy New Year
प्रिय वाचकहो, संपादकीय पूर्ण होत आले असताना नुकताच एक दुख:द बातमी आली आहे, ती म्हणजे माझा जवळचा मित्र झालेला ‘विजा दा’ (विजय मचाडो) ह्यांचे निधन झाले आहे. महिन्याभराअगोदर मला मेसेज करून तुझ्या अंकासाठी ‘संगीत’ विषयावर लेख पाठवत आहे, जरा रफ आहे, तू पॉलिश कर आणि मग टाक असे म्हणणारा ‘विजा दा’ दहा दिवसाअगोदर मी हॉस्पिटलाइज्ड आहे, पण लेख जरूर पाठवणार सांगतो आणि आज अचानक निघून जातो.
२००९ साली वसई-विरार महानगर पालिकेच्या विरोधात आंदोलन करताना वसईच्या तरुणांची ‘स्वाभिमानी वसईकर संघटना’ स्थापन झाली, विजा दा त्याचा संस्थापक अध्यक्ष, त्याने दिलेल्या एका हाकेवर तेव्हा शेकडोने तरुण जमा होत होते, पण बाइक रॅली, रास्ता रोको आणि तसेच इतर प्रकारचे आंदोलन करण्यासाठी तरुण मंडळी पुढे सरसावत होती. ह्या संघटनेच्या माध्यमातूनच विजा दा एक चांगला मित्र बनला. तो एक उत्तम गायक, त्याने गाईलेली ‘वसना तू मन मंदिरी माझ्या’ आणि ‘घ्या नि खा’ ही दोन चर्च गीते माझ्या विशेष आवडीची आहेत आणि त्याला प्रत्यक्ष भेटीत सांगितले की पटकन दोन ओळी गाऊन दाखवणार. विजा दा, तुझी पोकळी समाजात भरली जाणार नाही. तू खरा ‘विजय’ होता, पण एवढ्यात तू जायला नको होते. आपण वसईतील आपले पारंपारिक संगीतावर एक अभ्यासू आर्टिकल बनवणार होतो, ते ते तू तसेच ठेवून गेलास. ‘विजा दा’, आजूबाजूला नाताळची गाणी कानी पडताहेत आणि त्यात तुझा स्वर ऐकू येतोय आणि डोळ्यात पाणी येतेय. तुझी आठवण त्या प्रत्येक स्वरासोबत येत राहील, तुला भावपूर्ण श्रद्धांजली.
भावपूर्ण श्रद्धांजली
| स्व. फा. (डॉ.) एलायस रॉड्रिग्ज |
स्व. व्हिक्टर (विजय) मच्याडो